Your API key has been restricted. You may upgrade your key at https://www.weatherbit.io.
Search
Close this search box.

Godišnjica šestoaprilskog bombardovanja Jugoslavije: Dan kad je Beograd razoren

Beograd - rat

Pre tačno 82 godine, na današnji dan, u jutarnjim časovima, širom Beograda oglasile su se sirene za vazdušnu opasnost, a povod je bila buka motora neprijateljskih aviona, koja je najavila napad nacističke Nemačke na Kraljevinu Jugoslaviju. Tim napadom, Jugoslavija je uključena u Drugi svetski rat, uprkos tome što su jugoslovenske vlasti nastojale da to izbegnu.

Šestog aprila, Nemačka je, zajedno sa svojim saveznicama, Italijom, Bugarskom i Mađarskom, izvršila napad bez objave rata, koji se nastavio i u naredna dva dana, a bio je posledica događaja koji su usledili  nakon pobune naroda i vojnog puča. Zvaničan povod demonstracijama bilo je nezadovoljstvo politikom koju je vodio knez Pavle, zatim hrvatski uticaj na politiku Jugoslavije, nastao sporazumom Cvetković-Maček, a ono što je bila „kap koja je prelila čašu“ jeste pristupanje Jugoslavije Trojnom paktu, potpisano samo dva dana ranije.

Trojnim paktom je bilo predviđeno da Nemačka i Italija neće koristiti teritoriju Jugoslavije za prolaz svojih trupa u bilo kojem pravcu, ali i da to neće biti dopušteno ni drugim zemljama, što se odnosilo na Rusiju i Veliku Britaniju. Iako su Jugoslaviji ponuđeni bolji uslovi nego ostalim državama u okruženju, narod je negativno reagovao na ovaj sporazum, što je 27. marta dovelo do Martovskog puča, koji je izvela zaverenička grupa visokih oficira Jugoslovenske vojske, zbacivši sa vlasti tročlano kraljevsko namesništvo.

Narednog jutra u 10 časova pre podne, jedan poručnik pročitao je preko Radio Beograda Kraljevsku proklamaciju, imitirajući glas kralja Petra koji se proglašava punoletnim i preuzima vlast. Sam Petar II ovaj proglas je video tek predveče. U njemu je, takođe, general Simović ovlašćen da sastavi novu vladu koja je održala hitnu sednicu i proglasila poništenje Pakta sa silama osovine. Na desetine hiljada ljudi, koje su pučisti podstakli da demonstriraju odanost kralju, izašlo je na ulice uzvikujući parole kao što su „Bolje rat nego pakt“ i „Bolje grob nego rob“.

Vest o tome da Jugoslavija ipak neće stati uz naciste, izazvala je bes kod Adolfa Hitlera, koji je doneo odluku da bombarduje Beograd i okupira Jugoslaviju.

Operacija je imala tajni naziv „Strašni sud“, a tajni znak za početak napada bila je „Uvertira u marš princa Eugena“, koja je emitovana preko Radio Berlina u 5.20 ujutro, deset minuta pre početka bombardovanja, šestog aprila 1941. godine. To je bila ideja Jozefa Gebelsa, ministra propagande Nemačke, jer su nacisti na taj način postigli efekat iznenađenja, a s druge strane, postojala je simbolika budući da je princ Eugen oslobodio Beograd početkom 18. veka kao vojskovođa u Austro-turskim ratovima.

Na tajni znak, poleteli su avioni iz Beča, Graca i Arada, a Beograd je bombardovan u četiri naleta, prilikom čega je upotrebljeno preko četiristo tona zapaljivih bombi.

U bombardovanju je poginulo više od dve hiljade ljudi, porušeno je 627 i oštećeno preko osam hiljada zgrada, uključujući i deo Starog dvora. Takođe, teško je pogođena Vaznesenjska crkva u kojoj su se, u trenutku gađanja, nalazili vernici na jutarnjoj službi.  Prvog dana uništen je i najznačajniji spomenik kulture, Narodna biblioteka sa 35 hiljada knjiga, uključujući srednjovekovne spise neprocenjive vrednosti. Gađane su gusto naseljene četvrti, bolnice, Učiteljski dom, Kalenić pijaca, Železnička stanica, Glavna pošta, zemunski aerodrom , kao i svi ostali strateški objekti.

Jugoslovensko kraljevsko ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana su 6. i 7. aprila uspeli da obore između devedeset i sto neprijateljskih aviona, međutim, nemački munjeviti napad bez prethodne objave rata sprečili su ozbiljniji otpor odbrane Beograda. Nedugo nakon toga, vojska Kraljevine Jugoslavije je kapitulirala.

U znak sećanja na stradale, 1966. godine izgrađen je Spomen groblje žrtava bombardovanja Beograda 1941. godine na Novom groblju u Beogradu, po projektu arhitekte Milice Momčilović. Humke su ozidane betonom, tako da podsećaju na rovove.

Tagovi:
Pročitajte još: