Prostor današnje Vojvodine, od davnina su naseljavali ljudi sa svih strana kako Balkana, tako i Evrope. Oni su oplemenili i obogatili kulturu, tradiciju i običaje ovog kraja i trajno ih utkali u jedan poseban, autentičan duh – vojvođanski duh. Njihova različita porekla, interesovanja, sklonosti i umešnost, u susretu sa drugim ljudima, iznedrila su mnoštvo genijalnih pojedinaca, koji su se svojim dostignućima upisali u istoriju. Jedan od njih je i – Ernest Bošnjak. Rođen u staroj bunjevačkoj somborskoj porodici, Bošnjak se od najranijeg detinjstva zanimao za ondašnje moderne tehnologije. Već tokom svojih momačkih dana, boravio je po brojnim Austrogarskim gradovima, a iz Beča se vratio 1906. godine u svoj rodni grad i u njega doneo prvi kino-projektor, putem koga je počeo da prikazuje prve kratke filmove i žurnale u Narodnom pozorištu. Nedugo nakon toga, otvorio je i prvi somborski Bioskop, koji se nalazio iza čuvene zgrade Županije. O prvim Bošnjakovim kinematografskim koracima, govori David Kecman-Dako, somborski književnik i esejista.
„Ono što je san Ernesta Bošnjaka, kaže se da je hteo da osnuje Holivud. Ernest Bošnjak je živeo i sanjao o gradu u kojem će imati Fabriku snova i pre nego što je postojao Holivud. Sombor je grad koji je zabeležen u istoriji svetskoga filma. Ovde je izlazio svakog utorka list „Sport e Mozi“, „Sport i bioskop“, Ernest Bošnjak je bio vlasnik bioskopa, i on je na taj način najavljivao svoje filmove. Dakle, zamislite, imati list o filmskoj umetnosti u gradu koji tada nije bio tako značajan na kulturnoj mapi, pre toga Ugarske, pre I svetskog rata, a posle i Jugoslavije i tako dalje i tako dalje“.
Bošnjak je shvatao vremena u kojima je živeo, a da je video i ispred svog vremena, svedoči u prilog činjenica da je brzo uvideo da mu filmska umetnost i tehnologija pružaju nebrojene mogućnosti kreativnog izražavanja, te je i sam počeo da se bavi proizvodnjom filmova. U tom procesu, prvi se odvažio da isproba tehnologiju koju danas nazivamo „švenk“ – kamera koja se slobodno krece po vertikali i horizontali, na pokretnom postolju. Njegovo preduzeće za proizvodnju filmova, Boer, nije doživelo slavnu sudbinu, pa je usled krize i nemaštine nestalo, ali značaj Ernestove zaostavštine za kulturnu baštinu Vojvodine, bivše Jugoslavije, ali i čitavog sveta je nemerljiva. Milivoje Mlađenović, profesor Pedagoškog fakulteta u Somboru i umetnički direktor Somborskog filmskog festivala, o njegovom radu ističe sledeće.
„On je svu svoju imovinu dao da bi zasnovao preduzeće za prikazivanje filmova, a sudbina njegova nije nimalo bila vesela. Osim što nije ostvario svoje snove, dogodilo se da, u godinama posle II svetskog rata, u nemaštini, u bedi, čak i svoje filmove rasprodaje, frizerima za proizvodnju laka. To je dakle jedna od nekih opštih mesta koji prati velike duhove, velike umove i velike umetnike, u koje svakako svrstavamo i Ernesta Bošnjaka“.
Ernest Bošnjak godinama je posvećeno vršio misiju prosvećivanja Vojvođana, naročito Somboraca, o važnosti upotrebe novih tehnologija, a na njegovo pitanje s početka karijere – „Može li se u Somboru zgotoviti film?“ – odgovor je dao on sam, snimajući ih više desetina tokom kasnijih godina, kako dokumentarnih, tako i igranih. Retki sačuvani primerci njegovih filmskih ostvarenja, danas se čuvaju i dostupni su publici u Gradskom muzeju u Somboru, a sećanje na Bošnjaka i njegov lik i delo obnovljeno je osnivanjem Somborskog filmskog festivala.
Uz Subotičanina Aleksandra Lifku, Bošnjak se u kulturnu istoriju upisao kao verovatno jedan od najvećih kinematografskih entuzijasta čitave jedne epohe, ne samo u Vojvodini, već i širom ovog regiona.
*OVAJ PROJEKAT JE SUFINANSIRAN IZ SREDSTAVA POKRAJINSKOG SEKRETARIJATA ZA KULTURU, JAVNO INFORMISANJE I ODNOSE S VERSKIM ZAJEDNICAMA.